تحول پرداخت قبض و خرید شارژ در ایران

یکی از مهمترین عوامل موفقیت هر سیستم پرداخت، درک درست و دقیق از الگوهای رفتاری کاربران آن سیستم است. روزانه تعداد زیادی از افراد در سراسر جامعه با پرداخت قبض و خرید شارژ سروکار دارند. به همین دلیل تحلیل و درک الگوهای رفتاری مردم در این زمینه، برای شرکت‌ها و سازمان‌هایی که در حوزه پرداخت الکترونیکی فعالیت می‌کنند حائز اهمیت است. شرکت‌ها می‌توانند با درک رفتار و نیازهای کاربران و ارائه سرویس‌های بهتر رضایت کاربران را افزایش دهند.

هدف پژوهش

سه هدف اصلی برای گزارش «تحول پرداخت قبض و خرید شارژ در ایران» در نظر گرفته‌ایم:

• بررسی الگوها و روش‌های پرداخت قبض و خرید شارژ در ایران
• تحلیل عادات و رفتارهای کاربران در ارتباط با پرداخت قبض‌ و خرید شارژ در ایران با استفاده از پایانه های فروش و پرداخت‌های موبایلی
• شناخت راهکارهای بهبود تجربه کاربری

داده‌های پرداخت قبض و خرید شارژ

در دو جدول زیر داده‌های منتشر شده در سایت بانک مرکزی درباره تعداد و مبلغ تراکنش‌ها را مشاهده می‌کنید. اطلاعات زیر متعلق به تراکنش‌های فروردین تا دی ماه ۱۴۰۱ در تهران، سایر شهرها و کل کشور است.

نتایج کلی

نتایج کلی به دست آمده از بررسی داده‌ را در چهار گروه تعداد تراکنش‌ها، روش‌های پرداخت، مبالغ پرداختی و رفتار‌های کاربران دسته‌‌بندی کرده‌ایم:

تعداد تراکنش‌های پرداخت قبض و خرید شارژ

• تعداد تراکنش‌های پرداخت قبض و خرید شارژ در ایران بسیار بالاست و بیش از ۳۶ میلیارد تراکنش در کل سال ۱۴۰۱ انجام شده است.
• تهران بیشترین تعداد تراکنش‌ها را در میان تمام استان‌ها دارد.
• تراکنش‌های انجام شده از طریق موبایل و پایانه فروش در سایر استان‌ها در حال افزایش است.
• تعداد کل تراکنش‌ها در ایران از فروردین تا دی ماه ۳۶،۶۷۴،۶۸۲،۷۱۳ معامله است که نشان‌دهنده فعالیت بالای پرداخت قبض و خرید شارژ در کشور است.
• تعداد تراکنش‌ها از طریق تلفن همراه در تهران بیشترین تعداد را داشته پس از آن، پرداخت از طریق اینترنت و طریق پایانه فروش بیشترین تعداد را دارند.
• تهران با ۹،۰۶۳،۲۹۰،۱۶۵ تراکنش، بالاترین تعداد تراکنش را دارد که بیش از سه برابر این تعداد در سایر شهرهای ایران است.

روش‌های پرداخت قبض و خرید شارژ

• در تهران پر طرفدارترین روش پرداخت با موبایل است.
• موبایل، اینترنت و پایانه فروش، سه روش اصلی پرداخت قبض و خرید اعتبار تلفن همراه برای مردم هستند.
• در سایر استان‌های ایران، پایانه فروش پرطرفدارترین روش برای پرداخت قبض و خرید اعتبار تلفن همراه است.

مبالغ پرداختی

• در سایر شهر‌های ایران مقدار پرداخت شده از طریق تلفن همراه با مقدار ۱۳،۹۲۸،۳۷۸ ریال به شدت کمتر از بقیه روش‌ها است. این رقم نشان‌دهنده سطح کمتری از پذیرش پرداخت‌ با تلفن همراه در این مناطق است.
• پرداخت از طریق تلفن همراه در تهران پرطرفدارترین روش پرداخت است و مجموع ۱۲۷،۲۴۷،۴۷۰ ریال پرداخت از طریق دستگاه‌های تلفن همراه صورت گرفته است.

رفتارهای کاربران

• تعداد تراکنش‌های بیشتری در تهران نسبت به سایر شهرهای دیگر انجام می‌شود که نشان می‌دهد پرداخت قبض و خرید شارژ در پایتخت بیشتر و رایج‌تر است.
• تعداد کل تراکنش‌ها در سراسر کشور در طول سال افزایش یافته است، که می‌تواند نشانگر این باشد که بیشتر مردم از روش‌های دیجیتالی پرداخت مانند موبایل و اینترنت استفاده می‌کنند.
• مجموع مبلغ پرداختی از طریق موبایل در تهران به طور چشمگیری کمتر از مبالغ پرداختی از روش‌های دیگر است. این ممکن است نشانگر عدم اطمینان مردم تهران در مورد پرداخت از طریق موبایل باشد.
• مقدار پرداختی از طریق موبایل در سایر شهرها نیز نسبتا کمتر از روش‌های دیگر است که نشانگر این است که پرداخت از طریق موبایل در سایر مناطق کشور به طور کامل به ثبات نرسیده است.
• میانگین مبلغ پرداختی از طریق اینترنت در تهران بیشتر از روش‌های دیگر است که نشانگر این است که مردم پایتخت با پرداخت اینترنتی بیشتر آشنا و راحت‌تر هستند.
• مقدار پرداختی برای قبوض با استفاده از تلفن همراه و اینترنت در تهران نسبت به سایر شهرهای ایران بیشتر است.
• کاربران در اوایل ماه قبوض را پرداخت می کنند که نشانگر یک الگوی ممکن استفاده از حقوق دریافتی باشد.

مقایسه پرداخت قبض و خرید شارژ در تهران و سایر شهرها

براساس داده‌ها، تعداد تراکنش‌ها در تهران به طور قابل توجهی بیشتر از دیگر شهرهای ایران است که در مجموع ۹،۰۶۳،۲۹۰،۱۶۵ تراکنش برای شهر تهران ثبت شده است. به عبارت دیگر، تهران دارای چگالی جمعیتی و تعداد بیشتری از پرداخت قبض و خرید شارژ است. علاوه بر این، داده‌ها نشان می‌دهد که کل پرداخت صورت گرفته از طریق موبایل و اینترنت در تهران نسبت به سایر شهرها بیشتر است، که احتمالا نشان دهنده این است که ساکنین تهران به این فناوری‌ها بهتر دسترسی دارند یا با استفاده از آن‌ها راحت‌تر هستند.

همچنین تعداد تراکنش‌های صورت گرفته از طریق پایانه فروش در تهران نسبت به تراکنش‌های موبایل و اینترنت کمتر است، که می‌تواند نشان‌دهنده این باشد که مردم تهران با استفاده از پایانه‌های فروش به اندازه پرداخت از طریق موبایل و اینترنت راحت نیستند.

علاوه بر این، داده‌ها نشان می‌دهند که پرداخت از طریق تلفن همراه در تهران پرطرفدارترین روش پرداخت است و مجموع ۱۲۷،۲۴۷،۴۷۰ ریال پرداخت از طریق دستگاه‌های تلفن همراه صورت گرفته است. در مقابل، مبلغ پرداختی از طریق بانکداری اینترنتی و پایانه فروش در تهران به نسبت دیگر شهرهای ایران کمتر است. این موضوع ممکن است نشان‌دهنده تمایل ساکنین تهران به استفاده از دستگاه‌های تلفن همراه برای پرداخت باشد، درحالیکه ساکنان شهرهای دیگر بیشتر از بانکداری اینترنتی و پایانه فروش استفاده می‌کنند.

الگوهای پرداخت قبض و خرید شارژ

با تحلیل داده‌ها، الگوهای متعددی از پرداخت قبض و خرید شارژ بدست آورده‌ایم. این الگوها می‌توانند در راستای توسعه استراتژی‌های بازاریابی هدفمند، بهینه‌سازی کانال‌ها و روش‌های پرداخت و پیش‌بینی روند آینده در رفتار پرداخت قبض و خرید شارژ استفاده شوند. باید در نظر داشته باشیم که الگوهای رفتاری کاربران تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد. شرایط اقتصادی کشور، دسترسی به فناوری، پراکندگی سنی، زیرساخت‌ها، سیاست‌ها و مقررات دولتی و عوامل فرهنگی در شکل‌گیری الگوهای رفتاری پرداخت قبض و خرید شارژ اثرگذارند.

• حجم تراکنش

تعداد تراکنش‌ها در تهران به طور قابل توجهی بیشتر از شهرهای دیگر در ایران است. حجم تراکنش‌ها نشان می‌دهد که تهران نسبت به شهرهای دیگر دارای فعالیت اقتصادی بیشتری است.

• روش پرداخت

پرداخت از طریق موبایل در تهران محبوب‌ترین روش پرداخت است، در حالیکه در شهرهای دیگر پرداخت از طریق پایانه فروش محبوب‌تر است. الگوی روش پرداخت نشان می‌دهد که ممکن است در تهران و شهرهای دیگر تفاوت‌هایی در درجه انتشار فناوری و دسترسی به خدمات مالی وجود داشته باشد.

• چرخه فصلی

افزایش چشمگیر در تعداد تراکنش‌ها و مبالغ پرداختی در ماه‌های تیر و مرداد نشانگر این موضوع است که ممکن است چرخه فصلی در رفتار پرداخت قبض وجود داشته باشد و فعالیت بیشتری در ماه‌های تابستانی وجود داشته باشد.

• رشد پرداخت‌ها

تعداد تراکنش‌ها و مبالغ پرداختی به طور پیوسته در طول ماه‌ها افزایش یافته است. این موضوع، نشانگر روند رشد پرداخت قبض و خرید شارژ است.

• متوسط مبالغ پرداختی بر اساس روش پرداخت

میانگین مبلغ پرداختی برای قبوض و خرید شارژ در سایر شهرهای ایران بیشتر از طریق پایانه فروش بوده تا از طریق تلفن همراه یا اینترنت. با نگاه به متوسط مبالغ پرداختی می‌توانیم نتیجه بگیریم که مصرف کنندگان برای پرداخت های بزرگتر از پایانه فروش استفاده می‌کنند.

• دریافت حقوق

کاربران به طور معمول در اوایل ماه برای پرداخت قبض‌های خود اقدام می‌کنند که نشانگر الگوی دریافت حقوق است.

پیشنهاد‌هایی برای بهبود تجربه کاربری در ایران

سازمان‌ها و کسب و کارها برای بهبود تجربه کاربری پرداخت قبض و خرید شارژ، از راهکارهای متنوعی می‌توانند بهره ببرند. ارائه پشتیبانی موثر از طریق کانال‌های مختلف (مانند چت‌بات‌ها، ایمیل و تلفن) و افزایش امنیت از راهکارهای اساسی برای بهبود این حوزه هستند. همچنین برای درک رفتار کاربران داده‌های پرداخت قبض و خرید شارژ باید به دقت تحلیل شوند تا موارد مورد نیاز برای بهبود شناسایی شوند. کسب و کارها از طریق روش‌های دیگری نظیر افزایش آگاهی نسبت به روش‌های پرداخت و ایجاد انگیزه از طریق تخصیص جوایز و تخفیف‌ها، می‌توانند تجربه مثبتی را برای مشتریان خود در ایران فراهم کنند. در ادامه پشنهادات دیگری برای بهبود تجربه کاربری پرداخت قبض و خرید شارژ در ایران ارائه کرده‌ایم:

• بهبود زیرساخت پرداخت

با بهبود زیرساخت‌های پرداخت می‌توان تراکنش‌های سریع و بدون مشکل را تضمین کرد. اقداماتی نظیر افزایش تعداد دروازه‌های پرداخت، بهبود امنیت پرداخت و تضمین خدمات پرداخت بدون وقفه برای تحقق این هدف موثر هستند.

• توسعه شبکه پایانه فروش

پایانه فروش هنوز یکی از روش‌های محبوب پرداخت در ایران است. توسعه شبکه پایانه‌های فروش می‌تواند فرآیند پرداخت را برای کاربرانی که تمایل به استفاده از پایانه‌های فروش را دارند تسهیل کند. بانک‌ها و کسب و کارها می‌توانند با همکاری هم پایانه‌های بیشتر را در مکان‌های مناسب، نصب کنند.

• بهبود تجربه کاربری در موبایل

پرداخت‌های موبایلی در ایران به دلیل سرعت و راحتی انجام تراکنش یکی از روش‌های محبوب پرداخت است. این اقدامات به ساده‌سازی  فرآیند پرداخت قبض و خرید شارژ کمک می‌کنند:

• بهبود سرعت برنامه موبایل
• کاهش تعداد مراحل انجام تراکنش
• اطمینان از سازگاری برنامه موبایل با دستگاه ها و پلتفرم‌های مختلف
•  توجه به جذابیت بصری برنامه‌ها
• ارائه اطلاعات واضح در مورد دستورالعمل‌های پرداخت
• کاهش تعداد گام‌های تکمیل تراکنش

• افزایش گزینه‌های پرداخت

با ارائه گزینه‌های مختلف پرداخت می‌توان به نیازهای کاربران پاسخ داد. کیف پول موبایل، کارت های اعتباری و پیش پرداخت، بانکداری آنلاین و پرداخت نقدی گزینه‌های پرداختی متنوعی هستند که می‌توان در اختیار مشتریان قرار داد. البته باید در نظر بگیرید که ارائه چندین گزینه پرداخت، ممکن است باعث افزایش پیچیدگی در فرآیند پرداخت شده و کاربرانی که با تمام گزینه‌ها آشنا نیستند، سردرگم شوند.

• شخصی‌سازی تجربه کاربری

با شخصی‌سازی گزینه‌های پرداخت بر اساس نیاز‌ها و مدل فکری کاربران، می‌توانیم تجربه کاربری را بهبود دهیم. امکان ذخیره اطلاعات پرداخت، تنظیم پرداخت‌های خودکار و یادآوری اعلان پرداخت از جمله خدماتی است که می‌توان در توسعه محصول در نظر گرفت. این نکته را نیز فراموش نکنید که ارسال بیش از حد یادآوری‌ها و اعلان ها ممکن است موجب آزار کاربران شود.

نتیجه‌گیری

درک رفتار کاربر در زمینه پرداخت قبوض برای کسب و کارها و سازمان‌ها برای بهبود تجربه کاربری و افزایش رضایت مشتری بسیار حیاتی است. با تحلیل داده‌ها در مورد روش‌های پرداخت، تعداد تراکنش‌ها و مقدار پرداخت، کسب و کارها می‌توانند الگوهای رفتار کاربر  و نقاط بهبود را شناسایی کنند. داده‌ها نشان می‌دهند که کاربران در ایران به خصوص در تهران برای پرداخت قبض‌های خود از روشهای پرداخت موبایلی و اینترنتی به طور فزآینده‌ای استفاده می‌کنند.

بعضی از عوامل کلیدی که رفتار کاربر را تحت تأثیر قرار می‌دهند شامل راحتی، دسترسی، اعتماد و امنیت هستند. کسب و کارها باید بر روی ارائه روش‌های پرداخت کاربرپسند تمرکز کرده تا مشتریان فرآیند پرداخت راحت و امنی را تجربه کنند. همچنین با ایجاد ارتباط شفاف و پشتیبانی از مشتریان خود اعتماد مشتریان را جلب کنند.

نکات کلیدی

• تعداد تراکنش‌های پرداختی از طریق تلفن همراه و اینترنت در مقایسه با تراکنش‌های انجام شده از طریق دستگاههای خودپرداز به طور قابل توجهی افزایش یافته است.
• در تهران، تعداد تراکنشهای پرداختی از طریق تلفن همراه و اینترنت نسبت به سایر شهرهای ایران بسیار بیشتر است.
• مقدار پرداختی برای قبوض با استفاده از تلفن همراه و اینترنت در تهران نسبت به سایر شهرهای ایران بیشتر است.
• کاربران در اوایل ماه قبوض را پرداخت می کنند که نشانگر یک الگوی ممکن استفاده از حقوق دریافتی باشد.

نتایج کلی پرداخت قبض و شارژ در تهران

نتایج کلی پرداخت قبض و شارژ در سایر شهرها