محرک خارجی (External Trigger)

ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که روزانه محصولات زیادی سعی در جلب توجه ما دارند و این کار را از طریق تبلیغات، ارسال نوتیفیکیشن، ایمیل و راه‌‌های متنوع دیگر انجام می‌دهند. اما تا به حال فکر کرده‌اید که این روش‌ها چگونه بر رفتار ما تاثیر می‌گذارند که گاهی ترغیب می‌شویم و پیام و اعلانی را باز می‌کنیم؟ یا حتی فراتر از آن، ساعت‌ها در برنامه وقت می‌گذرانیم؟ محرک‌های خارجی در شکل‌گیری این رفتارهای ما نقش بسزایی دارند و ما را به انجام اقدامات خاص، چه باز کردن یک نوتیفیکیشن، باز کردن یک برنامه، و یا خرید ترغیب می‌کنند.

محرک چیست؟ ​

محرک هر چیزی است که فرد را تشویق می‌کند یا به او انگیزه می‌دهد که دست به عمل بزند. در زمینه طراحی تجربه کاربری، محرک‌ها می‌توانند برای انگیزه دادن به کاربران برای انجام اقدامات خاص، مانند استفاده روزانه از برنامه یا به اشتراک‌گذاری محتوا در رسانه‌های اجتماعی مورد استفاده قرار بگیرند که به دو نوع اصلی داخلی و خارجی تقسیم می‌شود.

۱. محرک داخلی

محرک‌های داخلی تریگرهایی (Trigger) هستند که از درون کاربر نشات می‌گیرند، مانند احساسات، افکار، یا عادت‌ها. به عنوان مثال، ممکن است هر بار که کاربر احساس خستگی یا اضطراب می‌کند، ایمیلش را چک کند. محرک‌های داخلی اغلب ریشه‌ در درون فرد دارند و ممکن است شناسایی یا کنترل آن‌ها دشوار باشد. ​

۲. محرک خارجی

محرک‌های خارجی از محیط بیرونی کاربر نشات می‌گیرند و برای تحریک او به انجام عملی خاص مانند تکمیل یک خرید یا پر کردن یک فرم استفاده می‌شوند. برای مثال، اعلان‌هایی که بر روی صفحه نمایش دستگاه ظاهر می‌شوند، محرک خارجی هستند و کاربر را به بررسی پیام‌ها یا هشدارها ترغیب می‌کنند. دکمه «لایک» نیز در رسانه‌های اجتماعی محرک خارجی است که کاربران را به تعامل با محتوا و دیگر کاربران تشویق می‌کند.

محرک‌های خارجی بسته به زمینه و نتیجه مورد نظر می‌توانند اشکال مختلفی داشته باشند:

• • نشانه‌های بصری: مانند فلش‌ها، دکمه‌ها یا آیکون‌ها که نشان می‌دهند کاربر برای انجام یک عمل خاص باید کجا کلیک کند.​
  • نشانه‌های شنیداری: مانند بوق، زنگ، یا هشدار که به کاربران اطلاعات یا رویدادهای جدید را هشدار می‌دهد. ​
  • نشانه‌های متنی: مانند برچسب‌ها یا دستورالعمل‌ها که کاربران را از طریق یک فرآیند راهنمایی می‌کنند یا به آن‌ها کمک می‌کنند تا نحوه استفاده از یک ویژگی خاص را یاد بگیرند.
  • نشانه‌های اجتماعی: مانند لایک، اشتراک‌گذاری یا بخش نظرات که کاربران را به تعامل با محتوا یا ارتباط با دیگر کاربران تشویق می‌کند.

در برنامه Bazaart نشانه بصری و متنی به عنوان محرک خارجی کاربر را برای شروع طراحی راهنمایی می‌کند.

درک تفاوت‌های محرک‌ داخلی و خارجی می‌تواند به طراحان تجربه کاربری در ایجاد تجارب موثر و کاربرپسند کمک کند. با استفاده از محرک‌های خارجی به صورت استراتژیک و به روشی که با محرک‌ها و انگیزه‌های داخلی کاربران هم‌خوانی داشته باشد، طراحان می‌توانند تجربیاتی ایجاد کنند که برای کاربر جذاب، مرتبط و مفید هستند.

استفاده از محرک خارجی در UX

محرک‌های خارجی را به روش‌های مختلفی می‌توان به کار برد:

• دکمه‌ها (Call-to-Action)

یکی از رایج‌ترین روش‌هایی که از تریگرهای خارجی در طراحی رابط کاربری استفاده می‌شود، از طریق دکمه‌ها و فراخوانی به عمل است (‏CTAs)‏. ​این نشانه‌های بصری برای اجرای سریع اقدامات خاص از سوی کاربر طراحی شده‌اند، مانند «افزودن به سبد خرید» یا «ثبت نام». با استفاده از زبان مختصر و رعایت اصول نوشتاری و رنگ‌های متضاد، دکمه‌ها و CTAs می‌توانند توجه کاربر را به خود جلب کنند و آن‌ها را تشویق کنند تا اقدام مورد نظر را انجام دهند. ​

• اعلان‌ها و هشدارها

اعلان‌ها و هشدارها مثال رایج دیگری از تریگرهای خارجی در طراحی رابط کاربری هستند. این رابط‌ها می‌توانند اشکال مختلفی داشته باشند، مانند پیغام‌های پاپ آپ، هشدارهای ایمیل، یا اعلان‌های فشار بر روی یک دستگاه تلفن همراه. از اعلان‌ها و هشدارها می توان برای اطلاع‌رسانی به کاربران در مورد به روز رسانی های مهم، یادآوری وقایع آینده، یا ترغیب آن‌ها به انجام یک اقدام خاص استفاده کرد. کاربران به احتمال زیاد با پیام هایی شخصی‌سازی شده بیشتر ارتباط برقرار می‌کنند. می‌توانید پیام‌های خود را با استفاده از نام، علایق یا مکان کاربر شخصی‌سازی کنید.

در برنامه Clips وقتی کاربر برای بار اول برنامه را باز می‌کند پاپ‌آپی در صفحه ظاهر می‌شود. این اعلان برای روشن کردن محرک خارجی (نوتیفیکیشن) و با کمک محرک خارجی CTA طراحی شده است.

• تبلیغات

تبلیغ می‌تواند به عنوان یک محرک خارجی در طراحی تجربه کاربری ‏مورد استفاده قرار گیرد. به عنوان مثال، کاربر ممکن است به دنبال یک محصول یا سرویس باشد و با آگهی مرتبط و مفید مواجه شود. در این مورد، تبلیغات به عنوان یک محرک خارجی عمل می‌کند که کاربر را به سمت راه حل متناسب با نیازهای او را هدایت می‌کند. ​با این حال، تبلیغات می‌توانند فریب دهنده باشند، مانند تبلیغات پاپ آپ که کاربر را فریب می‌دهند تا بر روی یک لینک یا تبلیغاتی کلیک کند که اطلاعات شخصی کاربر را بدون رضایت آن‌ها ردیابی می‌کند. این نوع تبلیغات نه تنها غیر اخلاقی هستند بلکه می‌توانند به اعتماد و اعتبار شرکت یا محصول آسیب بزنند. ​بنابراین، هنگام استفاده از تبلیغات به عنوان عامل خارجی در طراحی UX، مهم است که موارد زیر را در نظر بگیریم:

• • مرتبط بودن: تبلیغات باید برای کاربر مناسب و مفید باشد، به جای اینکه مخرب یا بی‌ربط باشد.
  • شفافیت: کاربران باید در مورد حضور تبلیغات و داده‌هایی که جمع‌آوری می‌کنند، آگاه باشند.
  • کنترل کاربر: کاربران باید توانایی کنترل تبلیغات را داشته باشند، مانند توانایی انتخاب یا مسدود کردن انواع خاصی از تبلیغات.
  • استانداردهای اخلاقی: تبلیغات باید به استانداردهای اخلاقی و بهترین شیوه‌ها، مانند عدم استفاده از روش‌های فریب دهنده کاربران، پایبند باشند.​ ​

در این صفحه از برنامه PicArt دو محرک خارجی مشاهده می‌کنید: پیامی در پایین صفحه که کاربر را به نسخه پریمیوم تشویق می‌کند و پیام پاپ‌آپ که در به شکل تبلیغ نسخه پریمیوم نمایش داده‌اند.

چرا از محرک‌های خارجی استفاده کنیم؟

وب سایت‌ها و برنامه‌های مشهور بسیاری مانند لینکدین، توییتر، فیس‌بوک از محرک‌های خارجی به صورت استراتژیک برای بهبود تجربه کاربر مورد استفاده قرار می‌گیرند. قبل از برنامه ریزی برای استفاده از محرک خارجی باید ۳ نکته مهم را در نظر داشته باشید:

۱. کاربر باید بتواند در صورت عدم تمایل از دریافت محرک‌ها (اعلان‌ و ایمیل) انصراف بدهد.

۲. تعداد زیاد محرک ها می‌تواند برای کاربران آزاردهنده و طاقت فرسا باشد. ایجاد تعادل بین استفاده از محرک‌های کافی (برای درگیر نگه داشتن کاربران) و عدم استفاده زیاد از محرک‌ها تا جایی که آزاردهنده شوند، مهم است.

۳. محرک‌ها باید با علایق و نیازهای کاربر مرتبط باشند. اگر محرک‌ها مرتبط نباشند، اثرگذاری آن‌ها کاهش پیدا می‌کند.

​هدف برنامه‌ها از استفاده از محرک خارجی معمولا شامل موارد زیر است:

• جلب توجه کاربر

از تریگرهای خارجی برای جلب توجه به اطلاعات یا ویژگی‌های مهمی استفاده می‌شود که کاربر ممکن است آن‌ها را نادیده بگیرد. به عنوان مثال، یک وب‌سایت ممکن است از آیکون یا اعلان چشمک‌زن برای هشدار پیام به‌ روزرسانی جدید استفاده کند. این نشانه دیداری یا شنیداری یک محرک خارجی است که کاربر را به اقدام و تعامل با محتوا ترغیب می‌کند.

• راهنمایی کاربر

از تریگرهای خارجی برای هدایت و راهنمایی کاربران در فرآیند‌ها استفاده می‌شود. به عنوان مثال، فرم ثبت‌نام در وب سایت ممکن است از نشانه‌های متنی، مانند هشدارها و دستورالعمل‌ها، برای کمک به کاربر در تکمیل صحیح هر زمینه استفاده کند. ​این محرک‌های خارجی بازخورد و راهنمایی فراهم می‌کنند، و تکمیل کار در دست را برای کاربر آسان‌تر می‌کنند. ​

• تشویق به برقراری ارتباط اجتماعی

محرک‌های خارجی می‌توانند برای تشویق تعامل اجتماعی و ایجاد گروه اجتماعی مورد استفاده قرار بگیرند. به عنوان مثال در رسانه‌های اجتماعی از محرک‌های خارجی مانند لایک، اشتراک‌گذاری، و نظرات برای تشویق کاربران به تعامل با محتوا و ارتباط با کاربران دیگر استفاده می‌کنند. این محرک‌ها با ارائه بازخورد و اعتبارسنجی، بین کاربران حس تعلق ایجاد می‌کنند. ​

• افزایش دسترسی‌پذیری

از محرک‌های خارجی برای بهبود دسترسی‌پذیری در طراحی UX استفاده کرد. برای کاربران دارای ناتوانی، محرک‌های خارجی مانند نشانه‌های صوتی یا بازخورد لمسی می‌توانند اطلاعات و راهنمایی اضافی فراتر از آنچه که تنها از طریق نشانه‌های بصری در دسترس است، فراهم کنند. برای مثال، یک وب سایت ممکن است از نشانه‌های صوتی برای ارائه اطلاعات به کاربر با اختلالات بصری استفاده کند و به او هشدار دهد که یک دکمه فشرده شده ‌است.

• ایجاد محصولات عادت‌ساز

طراحان می‌توانند با استفاده از محرک‌های خارجی و سیستم پاداش‌دهی، چرخه رفتاری‌ای ایجاد کنند که تبدیل به عادت در کاربر می‌شود. با گذشت زمان، کاربر به طور فزآینده‌ای در محصول و یا خدمات سرمایه‌گذاری می‌کند، که این امر کنار گذاشتن عادت را برای آن‌ها دشوارتر می‌سازد.

نقش محرک‌های خارجی در ساخت محصولات عادت‌ساز

محرک‌های خارجی در ساخت محصولاتی که باعث شکل‌گیری عادت می‌شوند، نقش مهمی ایفا می‌کنند. از طریق ایجاد چرخه رفتاری که با نشانه‌های خارجی تقویت می‌شود، می‌توانیم عادت‌ها را در کاربر تقویت کنیم.​ این چرخه، که با نام مدل قلاب (Hooked Model) شناخته می‌شود، توسط نییر ایال (Nir Eyal) معرفی شد و برای خلق محصولات عادت‌ساز مورد استفاده قرار می‌گیرد. مدل قلاب شامل ۴ مرحله است:

۱. محرک: مرحله اول تریگر یا نشانه خارجی است که کاربر را وادار به اقدام می‌کند. نیر ایال در این باره در کتاب قلاب می‌گوید: «برای مثال فرض کنید شخصی در پنسیلوانیا زندگی می‌کند و به طور اتفاقی، عکس روستایی را مشاهده می‌کند که یکی از بستگانش در فیس‌بوک به اشتراک گذاشته و بسیار فریبنده است. به واسطه‌ی برنامه‌هایی که او و برادرش برای سفر دارند، ویژگی اغواکننده‌ی این محرک او را وسوسه می‌کند تا بر روی عکس کلیک کند». نمونه‌هایی از تریگرها شامل اعلان‌ها، ایمیل‌ها، و پیام‌های فشاری (Push Notifications) هستند.

۲. اقدام: مرحله دوم کنش است، که رفتاری است که کاربر در پاسخ به محرک اتخاذ می‌کند. عمل باید ساده و آسان باشد تا احتمال ماندن کاربر در چرخه افزایش پیدا کند.

۳. پاداش متغیر: مرحله سوم پاداش متغیر است، که پاداشی است که کاربر برای انجام عمل دریافت می‌کند. پاداش باید متغیر و غیرقابل‌پیش‌بینی باشد تا حس انتظار و هیجان ایجاد کند.

۴. سرمایه‌گذاری: مرحله چهارم سرمایه‌گذاری کاربر در محصول یا سرویس است. سرمایه‌گذاری می‌تواند زمان، پول یا اطلاعات شخصی باشد که حس مالکیت و تعهد به محصول ایجاد می‌کند.

چه محصولاتی می توانند عادت‌سازی کنند؟

محصولاتی مانند رسانه‌های اجتماعی، برنامه‌های تناسب اندام و سایت‌های تجارت الکترونیک می‌توانند از محرک‌های خارجی برای ایجاد عادات استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، یک پلتفرم رسانه اجتماعی ممکن است از اعلان‌ها و پیام‌ها برای ترغیب کاربر به بررسی تغذیه روزانه‌اش استفاده کند، و سپس پاداش متغیر به شکل لایک‌ و نظرات ارائه دهد. ​همانطور که کاربر به طور فزاینده‌ای در پلتفرم سرمایه‌گذاری می‌کند، به چک کردن منظم آن محصول عادت می‌کند، که جدا کردن از محصول را برای کاربر سخت‌تر می‌کند.

محصولات عادت ساز مانند دومینو رفتار می کنند: در برنامه TikTok هر چه بیشتر سوایپ کنید، احتمال اینکه به سوایپ ادامه دهید بیشتر است. اما TikTok برای شروع واکنش زنجیره ای به شما نیاز دارد که فقط یک بار انگشت خود را از پایین به بالا بکشید. هدف نهایی آنها این است که شما را وادار کنند که حتی بدون فکر کردن به آن (عادت) سوایپ کنید. نمایش swipe up for more به عنوان محرک خارجی شما را به برداشتن اولین قدم ترغیب می کند.

نمونه‌ داستان‌های تجربه کاربری در داکس

پرداخت قبض آپ: تبلیغات گسترده آپ در بیلبوردهای سطح شهر و شبکه‌های تلویزیون، به عنوان یک محرک خارجی برای ترغیب کاربران به استفاده از این برنامه عمل می‌کند. چنانچه کاربران در زمان تصمیم‌گیری برای انجام اموری مانند پرداخت قبض این برنامه را به خاطر می‌آوردند.

 افتتاح حساب ویپاد: برنامه ویپاد تبلیغات گسترده‌ای در بیلبوردهای سطح شهر قرار داده است که به عنوان محرک خارجی در ذهن کاربران عمل می‌کند. دیدن این تبلیغات در ناخودآگاه کاربر نقش می‌بندد و در شرایط خاص این امکان وجود دارد که از این برنامه برای انجام امور بانکی نظیر افتتاح حساب آنلاین استفاده کنند.

نتیجه‌گیری

محرک‌های خارجی محرک‌هایی هستند که ما را تشویق می‌کنند تا اقدامات خاصی مانند باز کردن یک برنامه، کلیک بر روی اطلاع‌رسانی یا خرید را انجام دهیم،. با استفاده هدفمند از محرک‌های خارجی، طراحان می‌توانند رابطه‌ای کاربر جذاب‌ و موثر ایجاد کنند. نمونه‌هایی از محرک‌های خارجی در طراحی UX شامل دکمه‌ها و تماس‌ها، اعلان‌ها و هشدارها و تبلیغات است.

منابع

• “Hooked: How to Build Habit-Forming Products” by Nir Eyal
• The Power of Habit” by Charles Duhigg
• Don’t Make Me Think” by Steve Krug
• Uxplanet
• Uxdesign/ how to design products that become a habit
• Uxdesign/ the role of internal triggers in the future of ux