حالت جریان (Flow)
این حالت ذهنی زمانی رخ می‌دهد که فرد به طور کامل در تمرکز عمیق غرق شده و با انرژی بیشتری فرآیند کار را ادامه می‌دهد.
تصور کنید در حال خواندن یک کتاب جذاب هستید. در ابتدا شاید فقط چند صفحه بخوانید، اما هرچه بیشتر پیش می‌روید، کاملاً در داستان غرق می‌شوید. ناگهان متوجه می‌شوید که ساعت‌ها گذشته و شما بدون اینکه خسته شوید، ده‌ها صفحه را خوانده‌اید. در این حالت، زمان و محیط اطراف برایتان اهمیت چندانی ندارند و تمام توجه شما به داستان کتاب معطوف است. این حس درگیر شدن، هنگامی رخ می‌دهد که محتوای کتاب نه بیش از حد ساده باشد که شما را خسته کند، و نه آنقدر پیچیده که درک آن دشوار شود. این دقیقاً همان حالت جریان است، که در آن فرد به‌طور کامل در کاری غرق می‌شود و از هر لحظه آن لذت می‌برد.
حالت جریان چیست؟
حالت جریان (Flow) زمانی است که فرد به قدری در انجام کاری غرق شده که برایش جذاب و لذت‌بخش است، دنیای بیرون و گذر زمان برای کاربر محو می‌شوند. برای ایجاد این حالت، فرآیند نباید آنقدر ساده باشد که درک آن برای کاربر بیش از حد راحت باشد و نه آنقدر سخت که او را ناامید کند. به این حالت، جریان گفته می‌شود.
تاریخچه
مفهوم حالت جریان در سنت‌های باستانی مانند تائوئیسم به مفهوم «وو وی» (عمل بی‌تلاش) مرتبط است. در قرن بیستم، میهالی چیک سنت میهالی (Mihaly Csikszentmihalyi) اصطلاح جریان را معرفی کرد و آن را حالتی تعریف کرد که در آن، فعالیت به قدری لذت‌بخش است که که افراد به قدری درگیر فعالیت می‌شوند که حس زمان و مکان را فراموش می‌کنند. پیشرفت‌های مدرن در عصب‌شناسی و روان‌شناسی نیز نشان داده‌اند که تجربه حالت جریان، منجر به افزایش تمرکز، خلاقیت و شادی می‌شود.
حالت جریان در طراحی تجربه کاربری
جریان در طراحی تجربه کاربری به حالتی اشاره دارد که کاربر در تعامل با یک محصول به قدری درگیر و متمرکز شده که توجه خود را به زمان و مکان پیرامونش از دست می‌دهد. این تجربه با رضایت، لذت و احساس کنترل بر محصول همراه است.
برای ایجاد این تجربه، محصول نباید آنقدر ساده باشد که کاربر را خسته کرده و نه آنقدر پیچیده که او را سر‌درگم کند. در این حالت است که کاربر درگیر محصول می‌شود.
شرایط لازم برای حالت جریان
شرایط زیر برای ایجاد نظریه جریان مهم است:
- تعادل بین چالش و مهارت: میزان سختی یک وظیفه باید با مهارت کاربر در تعادل باشد.
- اهداف واضح و تعریف‌شده: اهداف هر وظیفه باید به راحتی قابل دسترسی باشند.
- بازخورد: وظایف باید بازخورد روشنی ارائه دهند.
- ساده‌سازی: وظایف باید در محیطی ساده و بدون عوامل حواس‌پرتی انجام شوند.
حالت جریان و مزایای آن می‌توانند در هر محصول و فرآیندی به‌کار گرفته شوند. حتی تجربه اولیه یک اپلیکیشن (onboarding) نیز می‌تواند با این اصول به‌خوبی بهبود یابد.
ویژگی‌های حالت جریان
حالت جریان دارای ویژگی‌های زیر است:
-
کنترل و تمرکز
در این حالت، کاربر مانند زمانی که در حال مراقبه است، احساس تمرکز کافی داشته و بر وظایف خود مسلط است و این تمرکز باعث می‌شود کاربر بدون نیاز به تلاش زیاد و با کنترل کامل، به راحتی بر چالش‌ها غلبه کرده و در یک فرآیند روان پیش برود.
-
عدم توجه به مکان و زمان
کاربرانی که در حالت جریان قرار می‌گیرند، به قدری در کار خود متمرکز می‌شوند، که متوجه زمان و مکان پیرامون خود نیستند.
-
تلاش کم و رضایت بخشی
فردی که در حالت جریان قرار می‌گیرند، به‌طور خودکار و بدون تلاش زیاد به وظایف و چالش‌ها واکنش نشان می‌دهد و این فعالیت‌ها برای او به‌صورت درونی لذت‌بخش می‌شوند.
نمونه‌هایی از حالت جریان
-
Netflix
در فرآیند امتیازدهی سایت نتفلیکس، کاربران پس از تماشای فیلم ایمیلی دریافت می‌کنند که از آن‌ها خواسته می‌شود فیلم را ارزیابی کنند. تنها با کلیک بر روی ستاره، امتیاز ثبت می‌شود. این فرآیند کوتاه و بی‌دردسر به کاربران اجازه می‌دهد بدون نیاز به پیچیدگی یا طی مراحل طولانی، با سایت تعامل کنند.
-
Ommwriter
سایت Ommwriter با ایجاد محیط بصری ساده و مینیمال و با تمرکز بر کاهش حواس‌پرتی و ایجاد یک تجربه آرامش‌بخش، به طور فعال کاربران را در حالت جریان قرار می‌دهد و از این خلاقیت آن‌ها را به حداکثر می‌رساند.
-
Things
این اپلیکیشن با طراحی ساده و بدون پیچیدگی به کاربران کمک می‌کند بدون سردرگمی و با تمرکز بالا به انجام وظایفشان در این محصول بپردازند.
نتیجه‌گیری
این حالت یکی از اصول کلیدی در طراحی تجربه کاربری است که هدف آن ایجاد تمرکز و تعامل کاربر با محصول بدون ایجاد پیچیدگی و تلاش لازم برای انجام وظایف است. با رعایت اصولی مانند سادگی، بازخورد سریع و تعادل بین چالش و مهارت می‌توان این امکان را به کاربران داد که بدون وقفه یا مانعی در وظایف خود غرق شوند و حس رضایت و کنترل بر وظایف خود را تجربه کنند. این نوع طراحی باعث تعامل بیشتر کاربر با محصول و ایجاد حس رضایت در او می‌شود و تجربه‌ای روان و لذت‌بخش ارائه می‌دهد. همچنین باعث می‌شود کاربران به محصول بازگشته و تعامل ماندگاری با محصول پیدا می‌کنند.
دیدگاه کاربران